Kan vermek hayat kurtarıyor. Sadece bir ünite kanla üç kişi hayata tutunuyor. İnsan hayatı için bu denli önemli olan kan ihtiyacı ise hiç bitmiyor. Türkiye’de kan bağışı konusundaki tek adres ise Kızılay. Türkiye’nin dört bir yanında kan bağışı yapmak isteyenlere hizmet veren Kızılay'a, 2022 yılının başından bu yana (26 Ekim 2022’ye kadar) 2 milyon 328 bin 41 ünite kan bağışı yapıldı. Kızılay, 2021’de 2 milyon 751 bin 690 ünite kan bağışı almıştı. 2020’de ise kan bağışı miktarı 2 milyon 370 bin 912 ünite olmuştu.

En fazla kan bağışı gençlerden geldi

2022’de kan bağışı yapanların yüzde 13’ü kadınlardan oluşuyor. Bu yıl kan bağışı yapanların yüzde 50’si 26-45 yaş aralığındakilerdi. En fazla kan bağışını ise 20 yaş grubundakiler yaptı.

Kan bağışı yapanların eğitim seviyelerine bakıldığında ise başı lise mezunları çekti. Onu sırasıyla lisans, ilkokul, ortaokul ve ön lisans mezunları takip etti.Kızılay aldığı bağışlarla 2021’de Türkiye’deki kan ihtiyacının yüzde 90’ını karşıladı. Normal şartlarda günde 9-10 bin ünite arası kan bağışı toplayan Kızılay, 2022 yılı sonuna dek 3 milyon ünite barajını aşmayı hedefliyor.

Kan bağışı Türkiye’nin her yerinde yapılabiliyor

Kan vermek isteyenler Kızılay’ın Türkiye’nin dört bir yanındaki bağış merkezlerine başvurarak bu işi kolayca yapabiliyor. Kızılay tarafından yürütülen kan alımı faaliyetleri 18 bölge kan merkezine bağlı 68 kan bağışı merkezi tarafından yürütülüyor. Bu bağış merkezlerinde 300’den fazla mobil ve sabit ekip, yaklaşık 4 bin personelle çalışmalarını sürdürüyor.

Kan bağışı için ne yapmak gerekiyor?

Kızılay’a kan bağışı yapmak isteyenlerin yapmaları gereken tek şey, en yakın kan bağışı noktasına gitmek. En yakın kan bağış noktası www.kanver.org sitesinden öğrenilebiliyor. Bağış yapmak isteyenler 168 numaralı çağrı merkezinden ve mobil kan bağışı uygulamasından yakınlarındaki kan merkezi hakkında bilgi alabiliyor. Hatta uygun tarih ve saat dilimi seçilerek randevu da oluşturulabiliyor.

Kimler kan bağışı yapabilir?

Kızılay’a kan bağışı yapmak için belli şartlar aranıyor. 18-65 yaş arası en az 50 kilogram ağırlığındaki her sağlıklı birey kan verebiliyor. Bağış yapmak isteyen kişi öncelikle bir form dolduruyor. Ardından sırayı fiziksel muayene alıyor. Bağışçı adayının durumu elverişliyse işlem gerçekleştiriliyor.

Kan verme işlemi ortalama 15-20 dakika sürüyor. Toplanan kanlar, yapılan bir dizi kontrolün ardından hastalara naklediliyor. Tam kan bağışı yapan erkekler 3 ay, kadınlar ise 4 ay aralıkla tekrar bağışta bulunabiliyor.

Kök hücre bağışı 1 milyona dayandı

Kızılay kök hücre bağışı konusunda da önemli bir çalışma yürütüyor. 2014 yılından bu yana Sağlık Bakanlığı ile birlikte yürütülen çalışma, Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi (TÜRKÖK) adını taşıyor. Kök hücre nakli bekleyenlerin umudu olan projeye, bugüne dek 907 bin 906 kişi bağış yaptı. Kök hücre bağışlayanların yüzde 41,4’ü kadın, yüzde 58,6’sı ise erkek oldu. Projenin başlangıcından bu yana 15 bin 818 eşleşme gerçekleşti. 

Nasıl kök hücre bağışçısı olunur?

Bağışçı olmak isteyenler Kızılay’a başvurduktan sonra yaş, vücut ağırlığı, bulaşıcı hastalık gibi sağlık durumları açısından değerlendiriliyor. Uygun kriterleri taşıyanlardan kan numuneleri alınarak laboratuvarlarda analiz ediliyor. Ardından kök hücre bankasına kayıtları yapılarak eşleşme sağlayacakları hastaların çıkması bekleniyor.

Grafik: M. Furkan Terzi 

TRT