TÜRKİYE CUMHURİYETİ 99 YAŞINDA
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla Türk milletinin tarihinde yeni bir devrin kapıları açıldı ve “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” sözü, devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini aldı.
29 Ekim 2022 Cumartesi 08:23
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla Türk milletinin tarihinde yeni bir devrin kapıları açıldı ve “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” sözü, devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini aldı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasıyla yakılan bağımsızlık meşalesi, Türk milletinin verdiği büyük mücadele sayesinde bir daha hiç sönmedi.
Yeni Türk devletinin varlığı, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile tescillenmiş oldu.
İkinci dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanmasından 2 ay sonra 13 Ekim 1923’te Ankara, Türkiye’nin hükümet merkezi oldu. Artık mevcut rejimin isminin de bütün açıklığı ile konulması, yeni devletin başkanının seçilmesi gerekiyordu.
O güne kadar Devlet Başkanlığı görevi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı olarak Mustafa Kemal Paşa tarafından yürütülmüştü. Diğer taraftan bazı yabancı ülkeler de Lozan Antlaşması’nın onayı için Türkiye’deki yeni devlet rejiminin daha açık şekilde belirlenmesini istiyordu.
27 Ekim 1923’te İcra Vekilleri Heyetinin istifası ve Meclis’in güvenini kazanacak bir kabine listesinin oluşturulamaması da bu soruna acil bir çözüm gerektirdi.
“Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz”
Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine Çankaya Köşkü’nde arkadaşları için Latife Hanım’a bir sofra hazırlattı.
İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Bey’in de yer aldığı akşam yemeğinde yaşananları Mustafa Kemal Paşa, Nutuk’ta şöyle anlattı:
“Gece olmuştu… Çankaya’ya gitmek üzere Meclis binasından ayrılırken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemalettin Sami ve Halit Paşa’lara rastladım. Ali Fuat Paşa, Ankara’dan hareket ederken bunların Ankara’ya geldiklerini o günkü gazetede ‘Bir Uğurlama ve Bir Karşılama’ başlığı altında okumuştum. Daha kendileriyle görüşmemiştim. Benimle konuşmak üzere geç vakte kadar orada beklediklerini anlayınca, akşam yemeğine gelmelerini, Milli Savunma Bakanı Kazım Paşa vasıtasıyla kendilerine bildirdim. İsmet Paşa ile Kazım Paşa’ya ve Fethi Bey’e de Çankaya’ya benimle birlikte gelmelerini söyledim. Çankaya’ya gittiğim zaman, orada, beni görmek üzere gelmiş bulunan Rize Milletvekili Fuat, Afyonkarahisar Milletvekili Ruşen Eşref Bey’lerle karşılaştım. Onları da yemeğe alıkoydum.
Yemek sırasında: ‘Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz’ dedim. Orada bulunan arkadaşlar, derhal düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren, nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim. Yaptığım programın ve verdiğim talimatın uygulanışını göreceksiniz.
Efendiler, görüyorsunuz ki Cumhuriyet ilanına karar vermek için Ankara’da bulunan bütün arkadaşlarımı davet ederek onlarla görüşüp tartışmaya asla lüzum ve ihtiyaç görmedim. Çünkü, onların da aslında ve tabii olarak benim gibi düşündüklerinden şüphe etmiyordum. Halbuki o sırada Ankara’da bulunmayan bazı kişiler, yetkileri olmadığı halde, kendilerine haber verilmeden, düşünce ve rızaları alınmadan Cumhuriyet’in ilan edilmiş olmasını bize gücenme ve bizden ayrılma sebebi saydılar.”
“Yaşasın Cumhuriyet” sesleri ve alkışlarla karşılandı
Mustafa Kemal Paşa o gece İsmet Paşa ile 1921 Anayasası’nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı.
“Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir.” hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM’de yapılan konuşmalardan sonra saat 20.30’da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet’in ilanı kabul edildi. Cumhuriyet’in ilanı “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri ve alkışlarla karşılandı.
Böylece yeni devletin yönetim biçimi bütün açıklığı ile ismini almış oldu. Cumhuriyet’in ilanı ile “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” ilkesi de artık devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini buldu.
Ardından cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi. Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Bunun üzerine kürsüye gelen Mustafa Kemal Paşa, yaptığı konuşmasını, “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır.” sözü ile bitirdi.
Böylece devletin adı ve rejimiyle ilgili tartışmalara son verildi ve devlet başkanlığı konusu çözüme kavuştu. Hükümetin kurulma şekli yeniden düzenlendi.
Buna göre, cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip cumhurbaşkanının onayına sunacaktı. Bu uygulamayla, Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçilmiş oldu.
“Milli Bayram” olarak kutlanmaya başlandı
İlk hükümeti kurmakla İsmet İnönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı’na seçildi.
Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü Cumhuriyet’in ilanını kutladı. 26 Ekim 1924’te yayımlanan kararname ile Cumhuriyet’in ilanının 101 pare top atışı ve düzenlenecek etkinliklerle kutlanmasına karar verildi.
Karar doğrultusunda 29 Ekim 1924’teki etkinlikler, kutlamaların başlangıcı oldu.
Hariciye Vekaleti, 2 Şubat 1925’te bir kanun teklifiyle 29 Ekim’in bayram olmasını önerdi. Teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan’da karara bağlandı.
TBMM’de teklifin 19 Nisan’da kabul edilmesiyle 29 Ekim, 1925 yılından bu yana “Milli Bayram” olarak kutlanmaya başlandı.
TRT/
GALERİLER
- Cumhurbaşkanı Tatar:KKTC’nin tanınma ve izolasyonların kaldırılma zamanı gelmiştirCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler 79’uncu Genel Kurulu’unda (BMGK) Kıbrıs konusunda verdiği mesajları değerlendirdi. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler24 Eylül 2024 Salı 19:48KIBRIS
- TC Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kıbrıs Türkleri’nin hakları tanınmalı, federasyon modeli artık geçerliliğini yitirdiTC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler 79. Genel Kurulunda konuşarak uluslararası topluma seslenerek, KKTC’yi tanımaya davetini yineleyerek, Kıbrıs meselesiyle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.24 Eylül 2024 Salı 18:27KIBRIS
- Zaimağaoğlu Ankara’da, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı toplantısına katılacakKültür Dairesi Müdürü Şirin Zaimağaoğlu Ankara’da, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı’nın (TÜRKSOY) 2024 yılı I. Kıdemli Memurlar Toplantısı’na ve 25. TÜRKSOY Opera Günleri’nin Gala Konseri’ne katılacak.24 Eylül 2024 Salı 13:58KIBRIS
- Sağlık hukuku Tabipler Birliği’nde düzenlenen sempozyumda ele alınıyor… Özdenefe:Denetim eksikliği sıkıntılara yol açıyorCumhuriyet Meclisi Başkan Vekili Fazilet Özdenefe, sağlık alanında Meclis’e gönderilen mevzuat çalışmalarına özellikle hassasiyet gösterildiğini ancak belirli alanlarda hala ilerleme sağlanamadığını, ülkenin Ruh Sağlığı Yasası olmadığını söyledi.24 Eylül 2024 Salı 12:03KIBRIS
- Prof. Dr. Eda Becer, Cumhurbaşkanı Tatar’ı New York’ta ziyaret ettiNew York’ta bulunan Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhuriyeti heyetinde görevli Kıbrıslı Türk Prof. Dr. Eda Becer ile görüştü.. Cumhurbaşkanı Tatar, New York’ta Birleşmiş Milletler 79.24 Eylül 2024 Salı 07:58KIBRIS
- Başbakan Üstel, hortumdan zarar gören Çayırova’yı ziyaret ettiBaşbakan Ünal Üstel, hortumdan zarar gören Çayırova’yı ziyaret edip, vatandaşın derdini dinledi ve durum tespiti yaptı. Başbakan Üstel , hortumdan olumsuz etkilenen Çayırova İlkokulu halı sahasında da incelemelerde bulunup, Çayırova İlkokulu Müdürü Mehmet23 Eylül 2024 Pazartesi 20:13KIBRIS
- İtfaiye Haftası, 25 Eylül-1 Ekim tarihleri arasında etkinliklerle kutlanıyorPolis Genel Müdürlüğü, yangınlara karşı bilinçlenmek, mücadele etmek ve alınacak önleyici tedbirler hakkında toplumun tüm kesimlerinde farkındalık yaratmak amacıyla düzenlenen İtfaiye Haftası, bu yıl yine 25 Eylül – 1 Ekim tarihleri arasında düzenleniyor.23 Eylül 2024 Pazartesi 18:58KIBRIS
- Cumhurbaşkanı Tatar, New York’ta Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi’nin yemeğine katıldıCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi (TASC) tarafından New York’ta düzenlenen akşam yemeğine katıldı. Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamaya göre, Tatar, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan onuruna23 Eylül 2024 Pazartesi 17:46KIBRIS
- Üstel’den PM’ye aday olan, kazanan veya bayrağı devreden tüm adaylara tebrik ve teşekkürUlusal Birlik Partisi (UBP) Genel Başkanı, Başbakan Ünal Üstel, UBP 23’üncü Olağan Kurultayı’nda, Parti Meclisi’ne aday olan, kazanan veya bayrağı devreden tüm adaylara tebrik ve teşekkürlerini sundu.23 Eylül 2024 Pazartesi 15:46KIBRIS
- Çatalköy İlkokulu’nun yeni okul binası düzenlenen törenle açıldı Çatalköy İlkokulu’nun yeni okul binası bugün düzenlenen törenle açıldı. Bin 800 metre karelik alanda,19 derslikle birlikte, 30 odadan oluşan yeni okul binasının açılışında konuşan Milli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu, 20223 Eylül 2024 Pazartesi 12:38KIBRIS
VİDEOLAR
- TC Cumhurbaşkanı Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Guterres ile görüştüTürkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya geldi. Birleşmiş Milletler (BM) 79. Genel Kurulu’na katılmak üzere New York’ta bulunan Erdoğan, temaslarını sürdürüyor.24 Eylül 2024 Salı 21:28DÜNYA
- Erdoğan-Miçotakis görüşmesinde, Türkiye ile Yunanistan ikili ilişkileri, bölgesel ve küresel konular ele alındıTürkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye ile Yunanistan’ın iyi komşuluk esası ekseninde geleceğe emin adımlarla ilerleyebileceğini belirterek, iki ülke arasındaki diyaloğun güçlendirilmesinin ve Atina Bildirgesi’nin lafzı ve ruhu do24 Eylül 2024 Salı 20:53DÜNYA
- Öğrenciler ve öğretmenler bugün ders başı yaptıİlk ve orta dereceli okullarda 2024-2025 Öğretim Yılı başladı. Milli Eğitim Bakanlığıİlköğretim Dairesi’ne bağlı 128 okulda yaklaşık 28 bin öğrenci, Genel Ortaöğretim Dairesi’ne bağlı 48 okulda öğrenim gören yaklaşık 30 bin ortaokul ve lise öğrencisi ile23 Eylül 2024 Pazartesi 09:38KIBRIS
- Okullarda ders zili çalıyorİlk ve orta dereceli okullarda 2024-2025 Öğretim Yılı bugün başlıyor. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı İlköğretim Dairesi’ne bağlı 128 okulda yaklaşık 28 bin öğrenci, Genel Ortaöğretim Dairesi’ne bağlı 48 okulda öğrenim gören yaklaşık 30 bin ortaokul ve li23 Eylül 2024 Pazartesi 07:33KIBRIS
- Üstel: Bu kurultayda kaydeden yoktur, kazanan UBP’dirUlusal Birlik Partisi’nin (UBP) 23. Olağan Genel Kurultayı’nda yeniden genel başkan seçilen Başbakan Ünal Üstel, yazılı bir açıklama yaparak, “Kurultaya gelen üyelerimiz çok açık bir farkla, iktidarda devam, istikrarla devam demiştir” ifadelerini kullandı22 Eylül 2024 Pazar 21:26KIBRIS
- Tatar, TC KKTC Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Ak Parti Konya Milletvekili Erdem’in kızının düğününe katıldıCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Ak Parti Konya Milletvekili Orhan Erdem’in kızının düğününe katıldı. Çok sayıda seçkin davetlinin yer aldığı düğünde Türkiye Cumhurbaşkanı Yard22 Eylül 2024 Pazar 18:18KIBRIS
- UBP’de 23. Olağan Kurultayı’nda Parti Meclisi’nin belirlenmesi için oy tasnifi başladıUlusal Birlik Partisi’nin (UBP) 23. Olağan Kurultayı’nda Parti Meclisi’nin belirlenmesi için oy tasnifi başladı. Tasnifin ardından oy sayımına geçilecek. Ulusal Birlik Partisi’nin dün yapılan 23.22 Eylül 2024 Pazar 15:53KIBRIS
- Cumhurbaşkanı Tatar, Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz ile görüştüAmerika Birleşik Devletleri’nde New York’ta temaslarda bulunmak için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden ayrılan Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Ankara’da Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile görüştü.22 Eylül 2024 Pazar 13:53KIBRIS
- “Girne Yarı Maratonu 2024” yapıldıGirne Belediyesi organizasyonunda Girne Belediyesi sınırları içerisindeki okullara bina yardımı ve bakım onarım amacıyla düzenlenen “Pasha Group Girne Yarı Maratonu 2024” bugün yapıldı.22 Eylül 2024 Pazar 13:38KIBRIS
- Milli Eğitim Bakanı Çavuşoğlu, yeni eğitim-öğretim yılının hayırlı olmasını dilediMilli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu, 2024-2025 Eğitim Öğretim Yılı’nın tüm eğitim camiası için hayırlı olmasını dileyerek, “İş birliği ve dayanışma ile eğitimde hedeflenen yapıya ulaşma yolunda kararlılıkla çalışmaya devam edeceklerini” vurguladı.22 Eylül 2024 Pazar 11:18KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2013 Ada Haber
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.