“Beyin ölümü gerçekleşen kişinin bağışlanan karaciğer ve böbreği, yıllardır organ yetmezliği bulunan iki kadın hastaya nakledildi”, “Motosiklet kazasında ölen gencin organları 4 kişiye umut olacak”…

Organ bağışıyla ilgili benzeri haberler basında sıkça yer alıyor. Binlerce hastanın umudu olan organ bağışı, Türkiye’de son yıllarda giderek artıyor. Öyle ki 2022 Kasım itibarıyla gönüllü bağışçıların sayısı 600 bine dayandı.

2022’nin başından bu yana 4 bin 322 nakil yapıldı

Kan, Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın verilerine göre Türkiye’de 2022’nin başından bu yana 4 bin 322 organ nakli yapıldı. Bunların başını böbrek nakli çekti. Bu yıl 2 bin 985 böbrek nakli gerçekleşti. Böbrek nakillerini sırasıyla bin 307 karaciğer, 20 kalp, 9 akciğer ve bir de ince bağırsak nakli izledi.

Organ nakliyle sağlığına kavuşmak için yaklaşık 20 bin kişi ise sırada bekliyor. Bunların 17 bin 594’ü böbrek hastası. İkinci sırada ise karaciğer nakli yer alıyor. Karaciğer nakli için bin 167 kişi sırada.

Karaciğer ve böbreğe kıyasla daha zor bulunan kalp ise üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye’de halen 704 kişi kalp nakli için bekleyişini sürdürüyor. Yine 253 hasta pankreas, 21 hasta ise akciğer nakli bekleyenler listesinde.

Organ nakli nasıl yapılıyor?

Organ nakli canlıdan ve kadavradan olmak üzere iki şekilde yapılıyor. Canlıdan sadece böbrek ve karaciğer nakilleri yapılıyor. Kadavradan ise böbrek ve karaciğerin yanı sıra pankreas, kalp, kalp kapakları, kornea, yüz, el, kol ve bacak nakilleri gerçekleştirilebiliyor.

Nakil için belli kıstaslar bulunuyor. Hayatını kaybeden herkesin organı alınmıyor. Kadavradan nakil yönteminde öncelikle beyin ölümü gerçekleşen kişini organ ve dokularının, nakil bekleyen hastalara uygun olup olmadığına bakılıyor.

Beyin ölümü gerçekleşen bir hastanın organlarının kimlere nakledileceğine Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezi karar veriyor. Hastalar, bu merkezin veri tabanına kayıtlı bulunuyor. Burada hastalar önceliklerine göre değerlendirilip nakil konusunda karar veriliyor.

Organ bağışı nasıl yapılıyor?

18 yaşını aşmış, akli dengesi yerinde herkes organ bağışında bulunabiliyor. Bağış yapmak isteyenler bunu tüm devlet hastaneleri, özel hastaneler ve sağlık merkezlerinde gerçekleştirilebiliyor. Tek yapılması gereken, bir form doldurmak... Ardından bilgiler, Sağlık Bakanlığının Organ ve Doku Bağışı Bilgi Sistemi’ne giriliyor. Bu bilgileri, bakanlık yetkilileri dışında kimse kesinlikle görmüyor.

Organ bağışı yapanlara, bağışçı olduğuna dair bir de kart veriliyor. Ancak beyin ölümü gerçekleşen kişinin üstünden organ bağışçısı kartı çıksa bile, organları hemen alınmıyor. Çünkü organ bağışı için aynı zamanda ailenin yazılı onayı şart. Dolayısıyla organ bağışını önceden yapmak, bir anlamda hayatını kaybeden kişinin vasiyeti anlamına geliyor.

TRT