Kıbrıs’ta tarih boyunca büyük depremler yaşandığına ve sismik risklerin devam ettiğine işaret eden Cumhurbaşkanlığı Deprem Komitesi Başkanı Prof. Dr. Cavit Atalar, bilinçli şehir planlaması ve denetimli yapılaşmanın hayati önem taşıdığına vurgu yaptı. Atalar “Deprem öldürmez, binalar öldürür” dedi.
Aynı zamanda Yakın Doğu Üniversitesi Deprem ve Zemin Araştırma ve Değerlendirme Merkezi Başkanı ve Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölüm Başkanı olan Jeoloji Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Cavit Atalar, Kıbrıs’ın aktif tektonik hareketlere sahip bir bölgede olduğunu hatırlattı. Atalar, güvenli şehirler inşa etmek için öncelikle zemin etütlerinin eksiksiz yapılması, yapılaşmanın denetim altına alınması ve halkın deprem konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
-“Kıbrıs’ta köylerin haritadan silindiği depremler yaşandı”
Kıbrıs’ın geçmişte büyük depremler yaşadığını hatırlatan Atalar, “M.Ö. 550’de Khirokitia’daki yerleşimin bir deprem sonucu tamamen yıkıldığı biliniyor. Daha yakın dönemde, 1953 Baf depremi sonucunda 9 köy haritadan silindi ve büyük can kaybı yaşandı. Bunun en önemli nedenlerinden biri de heyelanlardı.” dedi.
“Kıbrıs’ın büyük bir kısmı şişen kil olarak bilinen, su aldığında genişleyen ve kuruduğunda büzülen topraklardan oluşuyor. Bu nedenle bina temellerinde çökme ve çatlaklar meydana gelebiliyor. Ayrıca, dere yatakları, heyelan riski taşıyan bölgeler ve sahil kesimlerindeki gevşek zeminler ciddi tehdit oluşturuyor” diyen Atalar, modern yapılaşma için mikro bölgeleme çalışmalarının yapılması gerektiğini belirtti.
-Kıbrıs’ın tarihinde tsunamiler var
Atalar ayrıca, tarih boyunca bölgede meydana gelen depremlerden bazılarının tsunamilere yol açtığını da kaydetti; “1222 yılında gerçekleşen bir deprem, sahil bölgelerinde büyük tahribata neden oldu. O dönemde bir tsunami meydana gelmiş ve sahil şeridini etkileyerek önemli yapıları yok etmiştir” diye konuştu.
-“Denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi gerekiyor”
Yapı denetim sisteminin güçlendirilmesi gerektiğini belirten Atalar, şöyle devam etti:
“Şu anda Kuzey Kıbrıs’ta belediyeler inşaat ruhsatlarını veriyor, ancak tüm belediyelerde yeterli denetim mekanizmaları yok. Büyük belediyelerde kısmen bir kontrol mekanizması olsa da küçük belediyelerde bu denetimler eksik kalıyor. Bu nedenle belediyelerin ortak bir denetim birimi oluşturması gerekiyor.”
Atalar, mevcut yapıların da denetlenmesi gerektiğini belirterek, “1960 öncesi yapılan binaların incelenmesi şart. Yapıların taşıyıcı sistemleri, zemin ile uyumu ve genel sağlamlığı gözden geçirilmeli. Mevcut riskler en kısa sürede belirlenmeli ve güçlendirme projeleri geliştirilmelidir” ifadelerini kullandı.
Atalar, “Bir yerleşim alanı planlanırken sadece depremselliğe değil, topografyaya, iklim koşullarına, yeraltı su seviyesine ve yapı malzemelerinin kalitesine de bakılmalıdır. Dere yataklarına inşaat yapmak, gevşek zeminlere çok katlı yapılar dikmek büyük riskler barındırıyor.” şeklinde konuştu.
-“Santorini yanlış bir yerleşim alanı”
Ege’de art arda yaşanan depremler ve Santorini Yanardağı’ndaki patlamalar konusuna da değinen Atalar, Santorini’nin yanlış bir yerleşim alanı olduğunu belirterek, “Santorini’de yerleşim olmamalıydı çünkü buradaki tektonik hareketlerin nasıl ilerleyeceği öngörülemiyor. Şu an Kıbrıs’ı doğrudan etkilemesi beklenmiyor ancak yer kabuğundaki hareketler asla kesin olarak tahmin edilemez.” dedi.
-“Cumhurbaşkanlığı Deprem Komitesi çalışmaları sürüyor”
Cumhurbaşkanlığı Deprem Komitesi’nin 30 Aralık 2021’de kurulduğunu hatırlatan Atalar, bilim insanları ve uzmanlardan oluşan geniş bir ekiple çalıştıklarını belirtti. “Komitemizde Türkiye’den beş değerli hocamızın yanı sıra Sivil Savunma Teşkilatı, Kızılay, Uluslararası Üniversiteler Kurtarma Birliği, yerbilim mühendisleri ve çeşitli meslek odalarının temsilcileri bulunuyor.” diyen Atalar, halkın bilinçlendirilmesinin kendileri için büyük önem taşıdığını belirtti.
Atalar, “Bizim komite üyeleri olarak en çok karşılaştığımız sorular, binaların güvenliğiyle ilgili. Depremden sonra vatandaşlarımız, ‘Evimiz çok sallandı, ne yapmalıyız?’ diye soruyorlar. Bu tür sorulara net yanıt verebilmek için binaların detaylı risk analizlerinin yapılması gerekiyor. Yeni yapılacak binalarda yönetmeliklere tam uyulmalı, mevcut binalarda ise güçlendirme çalışmaları başlatılmalıdır.” diye konuştu.
Atalar son olarak, “Deprem öldürmez, binalar öldürür” diyerek bilinçli şehir planlaması ve zemin analizlerinin hayati önem taşıdığını tekrarladı.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.