Milli Eğitim Bakanlığı İklim Değişikliği Eylem Planı'ndan ve Bakanlık verilerinden derlenen bilgilere göre, küresel sıcaklıkta 2030'a kadar yaşanacak 1,5 derecelik artışın insan yaşamını ve doğayı büyük risk altında tuttuğu yönündeki öngörüler artarken tehlikeyi azaltmak ve gelecek nesilleri korumak için Bakanlık bünyesinde faaliyetler yürütülüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayesinde hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi ile öğrencilerin sürdürülebilir bir çevrede yaşamalarını sağlamak için bir dizi çalışma hayata geçirildi. 29 bin 400 okul "Sıfır Atık" belgesiyle sertifikasyon sürecini tamamladı, 1325 okulda Sıfır Atık Kütüphanesi kuruldu, 9 milyon öğrenci Sıfır Atık eğitimi aldı.
Bakanlığın yürüttüğü çalışmalar kapsamında çevre dostu 1000 okul inşa edildi. Müfredatı hazırlanan çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi yeni dönemde okutulmaya başlandı. İklim değişikliğine ilişkin öğretmen eğitimleri gerçekleştirildi. 30 ilde öğretmenlere hava kirliliğiyle mücadele eğitici eğitimleri verildi.
Yeni hedefler, 7 ana başlıkta toplandı
Bakanlık, İklim Değişikliği Eylem Planı ile bu çalışmaları bir adım öteye taşımayı hedefliyor. Bakanlık, eylem planında paydaşlarla ortak çalışmalar planlamak ve ortak çözüm önerileri gelişmek amacıyla 7 ana başlık belirledi. Bu başlıklar, "iklim değişikliğinin etkileri hakkında eğitim kurumlarında farkındalık ve bilinçlendirme çalışmalarının yapılması", "iklim değişikliği sonucunda oluşabilecek afetler ve bu afetlere karşı alınabilecek önlemler", "enerji verimliliği ve enerji tasarrufu", "su kaynaklarının korunması ve su tasarrufu", "hava, su ve toprak kirliliği", "geri dönüşüm ve sıfır atık", "iklim değişikliğinin çevre ve halk sağlığı üzerine etkileri" şeklinde sıralandı.
Eylem planı kapsamında, 2025 sonu itibarıyla her tür ve seviyedeki öğretim programları, sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda çevre ve iklim değişikliği konularına uyumlu olacak şekilde güncellenecek.
Öğretim programları ve eğitim materyallerinin çevre ve iklim değişikliği ile uyumunu değerlendiren bir envanter hazırlanacak. Hazırlanan envanter raporu kapsamında ders kitapları da güncellenecek.
Tüm kurum ve kuruluşlarla güçlü iş birlikleri yapılarak temiz enerji kullanımı artırılacak okulların çevre dostu olması sağlanacak. Öğrenme ortamlarının iklim değişikliğine karşı fiziksel kapasitesi güçlendirilecek. Okul ve kurumlarda temiz enerji kullanım payı artırılacak. Yenilenebilir enerji kaynaklarının üretiminin mümkün olduğu kurumlar ve okullar tespit edilecek. Belirlenen eğitim binalarında yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili altyapı çalışmaları yapılacak.
Okul binalarının yalıtımı yapılacak, enerji tüketimi düşük cihazlara geçilecek
Okul binaları çevre dostu olacak şekilde dönüştürülecek, tüm eğitim kurumlarına ait binaların yalıtımı yapılacak, bu yapılarda enerji tüketimi düşük cihaz sistemine geçilmesi için çalışmalar yapılacak.
Okul binalarında ve diğer eğitim kurumlarında sera gazları emisyonlarının azaltımına yönelik uygulamalara yer verilecek. Bu kapsamda, sera gazı emisyonlarının azaltımına yönelik gerçekleştirilen uygulama sayısı ve uygulamalara yer veren okul sayıları ile karbon ayak izi hesaplanan okul sayıları takip edilecek.
Farkındalık faaliyetleri kapsamında, "Çevre ve İklim Değişikliği Çalışma Komisyonu” oluşturulacak.
Psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetleri çerçeve planı, çevre ve iklim değişikliği ile sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında mesleki tanıtım ve rehberlik, yeşil meslekler kavramı çerçevesinde yeniden yapılandırılacak.
Okul-gıda sözleşmesi metni hazırlanacak ve okul-gıda sözleşmesi imzalanan okul-kantinci sayısı belirlenecek.
Dijital platform kurulacak
Çevre ve iklim değişikliği ile ilgili özgün ve güncel dijital içerikler üretilecek ve hedef kitleye ulaştırılacak. Bu kapsamda, çevre ve iklim değişikliği ile ilgili kaynaklar, iyi örnekler ve uygulamalar ortak bir dijital platformda toplanarak kolay erişimleri sağlanacak.
Çevre ve iklim değişikliği ile ilgili terminolojinin yaş ve gelişim düzeylerine uygun olarak her türde anlaşılabilir kılınması için "Çevre ve İklim Değişikliği Sözlüğü" oluşturulacak.
Çevre ve iklim değişikliği konusunda farkındalığın artırılması amacıyla bütün taraflarla iş birliği içerisinde sosyal kültürel faaliyetlerin yaygınlaştırılması sağlanacak.
Çevre Koruma Haftası, "Çevre ve İklim Değişikliği Haftası" olarak değiştirilecek. Belirli gün ve haftalar çizelgesine "Dünya Su Günü" eklenecek. 12 Kasım Afet Eğitimi Hazırlık Günü kapsamında iklim değişikliğinin afetlere etkisine yönelik farkındalık etkinlikleri yapılacak.
Okullarda iklim atölyeleri ve yakın çevrede milli eğitim tabiat parkı kurularak çevre ve iklim değişikliği konusunda kazanılmış bilgilerin davranışa dönüştürülmesi sağlanacak.
Gençlerin ve çocukların iklim girişimcileri olarak okul dışında sosyokültürel etkinliklerde bulunmalarına olanak tanınacak. Bu kapsamda iklim kulüpleri, iklim kampları gibi faaliyetler yapılacak.
Aday öğretmen eğitimleri
Çevre ve iklim değişikliği konusunda farkındalığın artırılması amacıyla eğitimler verilecek. Aday öğretmen yetiştirme eğitimleri, sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda ve çevre ve iklim değişikliği kapsamında güncellenecek.
Öğretmen, okul yöneticileri ve personeli, il ve ilçe personeline yönelik olarak sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda ve çevre ve iklim değişikliği kapsamında hizmet içi eğitim programları geliştirilecek ve uygulanacak.
Toplum temelli eğitim kapsamında iklim okuryazarlığı başta olmak üzere ailelere yönelik farkındalık eğitimleri düzenlenecek. Sağlık Bakanlığından alınan bilgi ve verilere göre iklim değişikliğinin sebep olduğu hastalıklar ile ilgili farkındalık, bilinçlendirme ve kültür oluşturulmasına yönelik eğitimlerinin planlanması yapılacak.
Okulların fiziki kapasitelerinde yenilikçi uygulamalar hayata geçirilecek. Bu uygulamalar arasında, sıfır atık kutuları, kompost makinesi, tarım uygulama alanları, sınıflarda hava kalitesi ölçüm cihazları, gri su depolama, okul bahçelerinde verimli sulama yöntemlerinin geliştirilmesi bulunuyor.
Enerji Yönetim Birimi çalışanları tarafından okul ve eğitim kurumlarındaki elektrik-su-doğal gaz tüketim miktarlarının izleme-değerlendirmelerine yönelik çalışmalar raporlaştırılacak.
"Toplumun yeşil dönüşüm sürecine acilen hazırlanması gerekiyor"
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, İklim Değişikliği Eylem Planı'nın takdim yazısında, ulusal ve uluslararası düzeyde hazırlanan birçok farklı raporda yer alan iklim değişikliği kavramının her bir bireyin, toplumun ve ülkelerin karşılaştığı en önemli çevre meselesi olduğunu aktardı.
Kitlesel olarak karşılaşılan ve bireyleri kaygılandıran problemlerin çözümünde eğitimin önemli bir yere sahip olduğuna işaret eden Özer, "Toplumun dirençliliğinin artırılması için eğitim sisteminin erken çocukluktan başlayarak 'Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları' doğrultusunda, 'Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim' bakış açısı ile güncellenmesi, toplumun başta iklim krizi ve iklim göçleri olmak üzere 21. yüzyılın ekolojik, politik, toplumsal, teknolojik gelişmelerine ve yeşil dönüşüm sürecine acilen hazırlanması gerekmektedir" ifadelerini kullandı.
Bakan Özer, eğitimin hem emisyon azaltımı hem de iklim krizine uyum için kritik önemde olduğunu vurguladı.
Çocukların erken yaşta bilinçlendirilmesinin eğitimin ilk basamağı olduğunu, iklim değişikliği farkındalığının oluşturulmasında erken yaşta başlayacak eğitimin bu konudaki sürdürülebilirliğin oluşmasında büyük katkı sağlayacağını belirten Özer, bu kapsamda ülkelerin iklim değişikliği eğitimini teşvik etmesinin ve bireylerin iklim değişikliği konusundaki farkındalıklarının artırılmasının kaçınılmaz hale geldiğini belirtti.
Mahmut Özer, konuya ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
"İklim değişikliği eğitimi, okul öncesinden yükseköğretime kadar her kademede ve öğretim sürecinde kendi kimliğini oluşturmaya başlamıştır. Bu bağlamda, iklim sisteminin temel ilkelerini anlayan, iklim hakkında bilimsel olarak güvenilir bilgiyi nasıl değerlendireceğini bilen, iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirebilecek, bilinçli kararlar alabilecek ve sürdürülebilir toplumların oluşmasına yardımcı olacak şekilde hareket edecek, çevresel tutum ve davranışları gelişmiş duyarlı bireyler yetiştirmek iklim değişikliği eğitiminin en temel görevidir.
Ayrıca ülkemizin iklim değişikliğine ilişkin hedeflerinin ulusal kalkınma politikaları ile bütünleştirilmesi, enerji verimliliğinin yaygınlaştırılması, temiz ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının artırılması, düşük karbon emisyonu ile yaşam kalitesinin yükseltilmesi de amaçlanmaktadır. Geleceğimizin teminatı çocuklarımıza daha yaşanabilir bir dünya bırakmak, bu kültürle çocuklarımızı yetiştirmek ana hedeflerimizdendir. İklim değişikliğine karşı farkındalık oluşturmak için öğretmenlerimize Öğretmen Bilişim Ağında (ÖBA), öğrencilerimize Eğitim Bilişim Ağında (EBA) ve okullarımızda eğitimler verilmeye başlanmıştır."
Bakan Özer, Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Dersi müfredatının hazırlandığını ve 2022-2023 eğitim-öğretim yılından itibaren öğretim programlarında yerini aldığını hatırlattı.
İklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil dönüşüm hedeflerinin başarılmasında eğitimin kilit bir öneme sahip olduğun vurgulayan Özer, şunları kaydetti:
"Paris Anlaşması'na taraf olan Türkiye'nin küresel ısınmanın 1,5 ile sınırlandırılması çalışmalarına destek vermek, iklim değişikliğinin sebep olduğu olumsuz koşullara karşı önleyici eylemleri acilen uygulamak, su, toprak ve hava kalitesini korumak, biyolojik çeşitliliğe ve başta su olmak üzere kaynaklara sahip çıkarak verimliliği artırmak, sıfır atık hedeflerini gerçekleştirmek, öğrencilerimizi iklim değişikliğinin getirmekte olduğu sorunlara karşı hazırlıklı, sorumluluklarını bilen ve bu sorunlara yenilikçi çözümler üreten bireyler olarak yetiştirmek en önemli hedeflerimizdir."
TRT